Halı normal kumaş dokusunun yüzeyinde ilme iplikleri ile zemin dokusunu kapatan hav yüzeyli dokulardır.
İlme iplikleri el yardımıyla çözgüler etrafında bağlantı oluşturularak elde edilmektedir.
Hav yüzeyini oluşturacak bu iplikler daha sonra kirkit adı verilen alet yardımı ile dokuya sıkıştırılarak
halı yüzeyi oluşturulmaktadır.
El halıları tezgahta dokunmaktadır.
Tezgah ise alt kısmı yere oturtulan, üst kısmı oynayabilen ve çeşitli kısımları olan halı dokumak için kullanılan büyük bir kasnaktır.
Birbirine geçen kalın sırıklardan yapılmıştır.
Çözgü Nedir?
Halı tezgahı alt ve üst leventler arasına, halı boyunca yatay,
zemine dik ve birbirine paralel olarak çaprazlama geçirilen pamuk, yün ve ipekten
bükülerek imal edilmiş ipliklerdir. Bir diğer deyiş ile halının iskeletidir.
Makine Tipi Dokuma Halılar
Makine halıları el halılarına benzer bir yapının halı dokuma makineleri vasıtası ile yapıldığı dokulardır.
Makine halılarında ilmeler düğüm şeklinde değil de genellikle atkı iplikleri arasına sıkıştırılmış U ya da V şeklindeki iplik parçalarıdır.
Makine halılarında temel kumaşı sağlamlaştırmak ve halının yerde düzgün durmasını sağlamak amacıyla ayrıca keten, jüt ve pamuk gibi dolgu iplikleri de kullanılmaktadır.
Halının kökeni ise Anadolu Selçuklu Devletinden gelmektedir.
Dünyada bilinen ilk halılar Orta Asya’da Türkler tarafından dokunmuştur. Bu halıların günümüze kadar ulaşması en eski örneğin M.Ö 6-5.
Yüzyıllarda yapıldığı ve halen Leningrad Müzesinde saklandığı bilinmektedir.